Landschap

Zo’n 500 jaar geleden zag het landschap in de omgeving van het kasteel er heel anders uit dan tegenwoordig. De A73 was er nog niet. De waterplassen bestonden nog niet. Boerderijen en huizen waren er veel minder dan tegenwoordig. Horst bestond uit een stuk of honderd huizen en boerderijen. Het dorp Melderslo bestond nog niet.

De grote molenbeek
De Groote Molenbeek was er al wel. Die stroomde niet zoals nu tussen de A73 en de kasteelruïne, maar langs de Venrayseweg. Kijk eens naar de bomen tussen ANCO en de Venrayseweg. Die staan in twee rijen. Daar tussendoor stroomde de beek. Zo kun je nu aan de bomenrijen nog zien waar vroeger de beek stroomde.

De ‘laan’ bomen bij ANCO: hier heeft vroeger de Groote Molenbeek gestroomd.

Het landschap was vroeger veel natter. In de winter stond het water vaak zo hoog dat grote stukken land onder water stonden. Dat lijkt geen ideale plek voor een kasteel. Maar kijk eens goed naar de kasteelruïne. Die ligt een paar meter hoger dan de omgeving. De bouwers van het eerste kasteel  hadden dat zo’n 700 jaar geleden goed gezien. Een prima plek voor een kasteel, op zo’n hoge zandheuvel in moerassig gebied.

Een horst in het moeras
Waarom heet het kasteel Ter Horst? Het kasteel kan niet zijn vernoemd naar de graven van Wittenhorst. De eerste Wittenhorst kwam pas in 1523 op het kasteel wonen. Dat bestond toen al een paar eeuwen. ‘Horst’ heeft twee betekenissen. De eerste is dat een horst een hoger gelegen plek in een moerassige omgeving is. Dat klopt hier precies, dus dat zou de naam kunnen verklaren. Er is nog een andere mogelijkheid. Een horst is ook het nest van een adelaar of andere grote roofvogel. In de Middeleeuwen was het een tijdje de mode om ‘horst’ in de naam van een kasteel te gebruiken. Dat klinkt goed, een kasteel dat zo veilig voelt als het nest van een adelaar.

De kasteellaan
Bij een kasteel hoort ook een lange oprijlaan. Die bestaat nu nog: de Kasteellaan. De laan bestaat uit oude lindebomen met hier en daar een eik. De laan is zeker een paar eeuwen oud, maar zo oud zijn de bomen niet. Er hebben dus eerst andere bomen langs de oprijlaan gestaan. Ook achter het kasteel was een laan. Tweehonderd jaar geleden stonden daar beuken. Dat is op een oude kaart te lezen. De beuken zijn al lang verdwenen, maar de laan achter het kasteel is er nog steeds. Er staan nu eiken, die al aardig groot beginnen te worden.

De oprijlaan van het Kasteel vanaf de Venrayseweg

De gracht
Bij een echt kasteel horen grachten. De hoge muren van het kasteel, en dan nog eens brede en diepe grachten daar omheen. Dat maakt het voor de vijand moeilijk om het kasteel snel binnen te dringen. Daarom ligt het kasteel ook vlak bij de Groote Molenbeek. Dan heb je meteen al een deel van de gracht. Om het kasteel heen werden grachten uitgegraven die allemaal in verbinding stonden met de Groote Molenbeek. Zo stroomde er altijd water door de grachten. Rond het kasteel lag een heel stelsel aan grachten. Zo is te zien op een tekening van 200 jaar geleden.

Kaart grachtenstelsel rond het kasteel

Veel van de grachten zijn later dichtgegooid. Op een aantal plekken zijn nog de resten van grachten te zien. Langs de oprijlaan vanaf de Venrayseweg, langs de tennisbanen en langs de Rowwen Hook. Zou het een goed idee zijn om die grachten weer uit te graven?

Resten van een oude gracht bijj de tennisbanen

Omdat de grachten vroeger in verbinding stonden met de Groote Molenbeek, zal er zeker vis in gezwommen hebben. Misschien hebben de bewoners van het kasteel wel eens vis uit de gracht gevangen hebben om op te eten.

Een aantal jaren geleden waren de grachten rond de ruïne helemaal dichtgegroeid. Deze zijn nu weer helemaal opengemaakt. Er zitten veel vissen in, zoals karpers en voorntjes. Ook de groene kikker voelt zich er thuis. In de gracht bloeit ’s zomers de mooie witte waterlelie. Op de oever van de gracht groeien prachtige paarse orchideeën.

De oude grachten zijn nu een leefwereld voor planten en dieren

Orchidee langs de gracht